Với con mắt định kiến, nhiều người thường nhìn nhận về thanh niên với nhiều lối sống tiêu cực, thiếu lành mạnh, từ đó chưa đánh giá đúng, đầy đủ, khách quan về thanh niên. Do vậy, trong nhiều trường hợp chưa phát huy được thanh niên trong công cuộc xây dựng và bảo vệ Tổ quốc. Hãy nhìn nhận những khía cạnh tích cực, xu hướng lối sống tốt của thanh niên hiện nay để hiểu, chia sẻ và phát huy thanh niên tốt hơn. Bài viết này nhằm chỉ ra những khía cạnh tích cực trong xu hướng về lối sống của thanh niên hiện nay. Tuy nhiên đó cũng chỉ là những quan điểm mang tính cá nhân, có thể chưa đầy đủ, chưa toàn diện; song, người viết qua đó mong muốn được góp một góc nhìn về một lực lượng được coi là “mùa xuân của đất nước”.
1. Năng động, sáng tạo, nhạy bén với cái mới
Với ưu thế của thời kỳ dân số vàng, với lực lượng thanh niên đông đảo, lực lượng lao động dồi dào, chúng ta cần khai thác triệt để tính năng động, sáng tạo, nhạy bén với cái mới của thanh niên.
Thanh niên có sức khỏe, tri thức nên luôn năng động, sáng tạo. Nó đang trở thành một xu hướng trong lối sống hiện nay của thanh niên. Xã hội không chấp nhận, hoặc có cái nhìn thiếu thiện cảm với bộ phận thanh niên thiếu năng động, bảo thủ và cổ hủ. Đó là động lực để cho thanh niên tiếp tục cố gắng, nỗ lực để khẳng định mình trong cuộc sống. Chúng ta có thể thấy rất nhiều những tấm gương tiêu biểu trên các lĩnh vực của đời sống xã hội, nơi mà ở đó với sự năng động, sáng tạo mà thanh niên đã vươn tới những đỉnh cao.
Trong xã hội hiện nay, trường học đã trở nên gần gũi với thanh niên và là môi trường quan trọng để nuôi dưỡng, bồi đắp trí tuệ cho thanh niên. Từ đây, thanh niên được rèn giũa về cái nhìn khoa học, kết nối với thế giới, kế thừa được truyền thống và trở nên rất nhạy cảm với cái mới.
2. Xung kích, sẵn sàng đảm nhận những việc mới, việc khó
Đây vừa là xu hướng về lối sống, vừa là những phẩm chất vô cùng quý giá của thanh niên được xã hội thừa nhận và tôn vinh. Trên mọi mặt trận thanh niên luôn là lực lượng xung kích, đi đầu, không ngại việc mới, việc khó. Chúng ta có những thanh niên tình nguyện quên mình cống hiến cho cộng đồng, làm việc với tư tưởng không vụ lợi với mong muốn được dân hiến sức trẻ và tài năng của mình cho sự phát triển của quê hương, đất nước. Chúng ta có những thanh niên luôn sẵn sàng nhập ngũ để bảo vệ biên cương của Tổ quốc. Chúng ta có những bác sỹ, giáo viên thanh niên, không quản ngại khó khăn, sẵn sàng nhận nhiệm vụ ở những vùng sâu, vùng xa. Không ngại những việc mới, việc khó, thanh niên hiện nay, vẫn kế thừa xứng đáng với truyền thống của dân tộc với khát vọng vươn lên, vượt qua nghèo nàn, lạc hậu.
3. Luôn hướng về Tổ quốc, giàu tinh thần dân tộc
Không phải ngẫu nhiên, mỗi khi Tổ quốc có nguy cơ bị xâm lăng thì tinh thần dân tộc lại trỗi dậy trong thanh niên. Bên cạnh một số không nhiều những thanh niên có xu hướng hướng ngoại, sùng bái nước ngoài, phần lớn thanh niên Việt Nam đều nuôi dưỡng một tinh thần dân tộc cháy bỏng, luôn hướng về Tổ quốc. Những thanh niên “chảy máu chất xám”, làm việc ở nước ngoài, không về phục vụ Tổ quốc, không phải vì họ không yêu nước, không có tinh thần dân tộc, mà vì họ cần có một môi trường tốt hơn để cống hiến tài năng của mình, để thể hiện niềm tự hào dân tộc về đất nước và con người Việt Nam. Chính họ đang mang hình ảnh tốt đẹp của Việt Nam đến với thế giới mà chúng ta cần ghi nhận và trân trọng.
4. Sống vì cộng đồng, tinh thần đoàn kết cao, đùm bọc, tương trợ, giúp đỡ lẫn nhau
Xu hướng về lối sống này được biểu hiện khá rõ đối với những cộng đồng thanh niên, sinh viên Việt Nam ở nước ngoài. Trong một phạm vi nhỏ hơn, yếu tố vùng miền cũng luôn chi phối mối quan hệ của thanh niên. Họ gắn bó, chia sẻ, tương trợ, đùm bọc, giúp đỡ nhau như thể là một điều đương nhiên, một sự kế thừa truyền thống ngàn đời của dân tộc.
Ngày nay, chúng ta thấy xuất hiện rất nhiều những CLB Thanh niên thiện nguyện, những tổ chức từ thiện của thanh niên. Họ gắn kết nhau lại, cùng chung sức chăm lo cho cộng đồng, những con người yếu thế trong xã hội, những số phận thiếu may mắn. Và chúng tay cũng thấy hàng nghìn những công trình mang tên thanh niên tình nguyện trên khắp mọi miền của Tổ quốc. Đó là lối sống đẹp cần được phát huy, nhân rộng lên hơn nữa.
5. Hội nhập quốc tế tốt
Với thế mạnh về tin học và ngoại ngữ, thanh niên hiện nay có khả năng hội nhập với quốc tế rất tốt. Mở rộng tầm nhìn, giao lưu, học hỏi với nước ngoài, với thế giới đang là xu hướng tích cực trong lối sống hiện nay của thanh niên nhất là những thanh niên ở các vùng thành phố, có trình độ dân trí cao, có nền kinh tế phát triển. Nhiều thanh niên với năng lực của bản thân, tìm kiếm cơ hội du học, làm việc ở nước ngoài để mở rộng tầm nhìn, kiến thức và năng lực thực tiễn. Trong số đó, rất nhiều thanh niên hoàn thành nhiệm vụ, trở về nước và trở thành những hạt nhân quan trọng trong phong trào thi đua lao động, sản xuất tại các địa phương.
6. Ham học hỏi, cầu tiến bộ
Về mặt sinh học, độ tuổi thanh niên là độ tuổi lý tưởng để tiếp thu, lĩnh hội kiến thức do sự phát triển đặc biệt của não bộ. Tuy nhiên, thuận lợi trong tiếp thu kiến thức không đồng nghĩa với việc, mọi thanh niên đều có tri thức. Song, điều cần khẳng định là, thanh niên luôn là những người ham học hỏi, cầu tiến bộ. Các tấm gương phấn đấu vượt khó vươn lên trong học tập là những minh chứng sống đắt giá để khẳng định điều đó. Có thể nói, dân tộc Việt Nam là một dân tộc có truyền thống hiếu học, thông minh và vượt khó. Truyền thống đó vẫn được kế thừa cho đến ngày nay. Hàng năm, chúng ta đều được chứng kiến những giải thưởng, kết quả cao trong các kỳ thi olympic khu vực và quốc tế mà thanh niên Việt Nam đã mang về cho dân tộc.
Trong xu thế hội nhập toàn cầu, thanh niên cần khiêm tốn, cầu thị, học hỏi để nâng cao tầm vóc trí tuệ của mình; tham gia hội nhập một cách tự tin cùng với lòng tự trọng của phẩm chất đất nước, con người Việt Nam.
7. Dễ thích ứng, hòa nhập tốt
Nhờ được trang bị tốt các nền tảng cơ bản và xu thế mở rộng hội nhập, thanh niên hiện nay có khả năng thích ứng và hòa nhập tốt. Nếu như trước đây, tính cố kết cộng đồng, làng xóm là yếu tố phổ biến từ một nền văn hóa nông nghiệp lâu đời của người Việt, thì nay, sự phát triển của công nghiệp đã tạo nên một thực tiễn mới của một đời sống cần hơn sự thích ứng, hội nhập để phát triển. Và yêu cầu đó phải được bắt đầu từ thanh niên. Chính điều này đang tạo nên một xu hướng mới trong lối sống của thanh niên hiện nay. Thay vì việc khó khăn trong thích ứng, hòa nhập bên ngoài, thanh niên hiện nay luôn rất chủ động trong thích ứng, hội nhập. Điều đó cần phải được phát huy nhiều hơn nữa để năng cao năng suất lao động và chất lượng nguồn nhân lực trong tình hình hiện nay.
8. Giàu ước mơ, khát vọng
Tuổi trẻ với sức khỏe, tri thức là những hành trang quý giá để thanh niên lập thân, lập nghiệp. Bởi vậy, thanh niên là những người giàu ước mơ, khát vọng nhất và cũng là những người còn đủ quỹ thời gian trong cuộc đời để thực hiện những ước mơ, khát vọng ấy. Ở bất cứ nơi đâu, trong bất cứ lĩnh vực nào, chúng ta đều thấy những tấm gương sáng, những trí tuệ lớn, những bản lĩnh vững vàng của thanh niên để đạt đến những đỉnh cao. Nổi bật nhất là những tấm gương trong thể thao, trong phát triển kinh tế và trong học tập. Thanh niên hôm nay cần tiếp tục nỗ lực không ngừng để biến những ước mơ và khát vọng của mình trở thành hiện thực.
9. Tinh thần hợp tác cao
Nhờ tính sáng tạo và tinh thần đoàn kết, ham học hỏi, thanh niên Việt Nam luôn có tinh thần hợp tác cao để thực hiện các mục tiêu của mình. Trong xu thế của sự phát triển hiện nay, mỗi quốc gia, dân tộc nói chung, mỗi con người nói riêng không thể sống một cách biệt lập mà cần liên kết, hợp tác, hỗ trợ nhau cùng phát triển. Đó là một thế giới chung sống, một cuộc sống chung lành mạnh nhằm thúc đẩy cho sự phát triển mà hơn ai hết, thanh niên chính là những người tiên phong để hiện thực hóa đời sống đó.
10. Kiên định với mục tiêu, sống có lý tưởng
Bên cạnh một số không nhiều thanh niên hiện nay sống thiếu mục tiêu, nhạt nhòa về lý tưởng, số đông trong số họ vẫn miệt mài với con đường đi của mình. Trong trường học, trong công sở, trong các nhà máy, xí nghiệp, thanh niên luôn là những người có mục tiêu rõ ràng, lý tưởng rõ ràng nhất. Bởi, họ có ước mơ, khát vọng, họ là trụ cột của đời sống kinh tế trong mỗi gia đình. Số ít thanh niên nói trên không thể quy kết cho một thế hệ thanh niên giàu trí tuệ và lý tưởng hiện nay. Vấn đề là, chúng ta cần tạo điều kiện để thanh niên phát huy hết năng lực của bản thân và cống hiến cho xã hội ngày càng tốt đẹp hơn.
11. Kiên nhẫn, bền bỉ, sẵn sàng chấp nhận thất bại để thành công
Đây là một xu hướng trong lối sống của thanh niên hiện nay. Trong một xã hội mở, giàu tính cạnh tranh và yếu tố rủi ro cao, để đến được thành công, thanh niên cần phải hết sức kiên nhẫn, bền bỉ, thậm chí chủ động đón nhận những thất bại để nuôi dưỡng “mẹ thành công”. Thực tiễn của đời sống cho thấy, nhiều thanh niên lập thân, lập nghiệp từ hai bàn tay trắng. Họ phải trải qua nhiều thất bại cay đắng, những định kiến từ xã hội để thực hiện được những mục tiêu của mình.
12. Dễ sẻ chia, thông cảm, ít định kiến
Xuất phát từ đặc điểm, hầu hết thanh niên đều là những người ở giai đoạn đầu của những bước đường hướng đến thành công hoặc đỉnh cao. Họ có ước mơ, khát vọng nhưng hành trang thì còn thiếu thốn. Chính vì vậy, xu hướng tất yếu là họ cần sự chia sẻ, thông cảm từ xã hội để hiện thực hóa những ước mơ của mình. Cũng vì thế, thanh niên là những người ít định kiến, luôn biết chia sẻ, thông cảm với những người xung quanh. Đây là một lối sống đẹp cần được phát huy của thanh niên trong giai đoạn hiện nay.
13. Đam mê khoa học công nghệ
Thế giới hội nhập, thế giới phẳng, thế giới điện tử, xu hướng đó đòi hỏi thanh niên phải chiếm lĩnh được khoa học công nghệ. Và chỉ có thanh niên mới có khả năng đưa khoa học công nghệ trở thành động lực cho sự phát triển của quốc gia, dân tộc, địa phương.
Ngày nay, thanh niên có đủ điều kiện cần thiết để thực hiện điều đó. Một môi trường học tập tốt, một cơ chế mở, một xu thế tích cực, và đặc trưng của một giai đoạn thích khám phá, tìm tòi, giúp thanh niên tiếp cận rất gần với khoa học công nghệ. Sự phát triển của internet, công nghệ nano, khoa học về vũ trụ,… đang giúp con người hướng đến một cuộc sống chất lượng hơn. Và, thanh niên sẽ tiếp tục từng bước hiện thực hóa những điều không tưởng trong thế giới.
14. Ưa mạo hiểm
Giàu đam mê, ước mơ và khát vọng khiến thanh niên hiện nay ưa với lối sống mạo hiểm để đạt được những đỉnh cao danh vọng. Ở một góc độ nào đó, nó là xu hướng tiêu cực. Tuy nhiên, nhìn tổng thể, tính tích cực của lối sống này mang đến cho xã hội những giá trị lớn hơn, thành quả vĩ đại và khó đoán trước hơn. Tuổi trẻ, sẵn sàng chấp nhận thất bại, đủ thời gian làm lại, khiến thanh niên đam mê hơn với thành công và sẵn sàng mạo hiểm để hiện thực hóa điều đó.
15. Thực tế mà không thực dụng
Trải qua chiến tranh và một thời kỳ phát triển trì trệ của nền kinh tế, dân tộc Việt Nam nếm đủ cay đắng của sự nghèo đói và lạc hậu. Khát vọng của thanh niên Việt Nam dù ở giai đoạn nào, trước tiên và quan trọng nhất vẫn là làm cho mình mạnh hơn về kinh tế. Điều này chi phối về lối sống của thanh niên. Họ trở nên thực tế hơn trong những bài toán kinh tế để làm giầu cho bản thân và cũng chính là làm giầu cho đất nước. Các mối quan hệ xã hội vì thế cũng thu hẹp hơn trong các mối quan hệ kinh tế. Tuy nhiên, thực tế mà không thực dụng, thanh niên hiện nay ngoài việc lo cho bản thân mình, họ vẫn hăng hái trong các hoạt động tình nguyện, thiện nguyện, luôn chia sẻ những khó khăn với cộng đồng và thể hiện một lối sống đẹp của một thế hệ làm giàu cho đất nước nhưng vẫn không quên những nhiệm vụ cao cả mà dân tộc giao phó.
Có thể nói, xu hướng về lối sống của thanh niên hiện nay đang có sự chuyển biến mạnh mẽ; những yếu tố tích cực vẫn đưa đề cao, duy trì và phát triển. Cái nhìn bi quan về lối sống của thanh niên trong tình hiện nay dễ trở thành cái nhìn phiến diện, thiếu khách quan. Trách nhiệm của chúng ta là phải làm sao phát huy cao độ thanh niên, nhất là những yếu tố tích cực. Đồng thời, cùng với thanh niên, các cấp, các ngành quan tâm giáo dục cho thanh niên để họ có thể hạn chế tối đa những khía cạnh tiêu cực và có đóng góp nhiều hơn cho sự phát triển của đất nước.
